In ons geheugen schuilt een beeldbank vol geweld

Tentoonstelling Love is the only Shelter, t/m 1 februari 2008 in het Odapark, Merseloseweg 117, Venray. Di-zo 11-17u. Inl.: 0478-513690 en www.odapark.nl

Kan het actueler? Terwijl media en politiek momenteel steeds verbanden leggen tussen islam en geweld, brengt een tentoonstelling in het Odapark alle grote wereldgodsdiensten met geweld in verband. Dit vierde deel van de tentoonstellingsreeks Rock my Religion heet Love is the only shelter en gaat volgens de samenstellers over het spanningsveld tussen verdraagzaamheid en geweld. Maar verdraagzaamheid komt er nauwelijks in voor. Wapens des te meer.

Dominic McGill maakte een schaalmodel van een typisch Amerikaans kerkje waar een kanon uit steekt; John Isaacs verbouwde een huis tot tank en het meest confronterend zijn de wapens van Gregory Green. In een vitrine legde hij een exemplaar van de Tora, de Bijbel en de Koran met elk in het binnenwerk een levensecht uitziende bom.

Veel exposanten tonen het religieus geweld uit de actualiteiten, een paar gaan zelf als beeldenstormers te werk. Cyprian Muresan gooide een wassen beeld van een Roemeense priester om en bij andere kunstenaars spelen Hitler en Saddam Hoessein een hoofdrol – ook een soort iconen, zal de gedachte zijn geweest. David Cerny zette Saddam, met enkel een onderbroek aan en een strop om zijn nek, op sterk water en noemde hem Shark, naar de haai op sterk water van kunstenaar Damien Hirst. Johan Muyle verwerkte in een installatie het clandestien gemaakte filmpje van de ophanging van de dictator. Het zijn morbide werken, die je niet snel loslaten.

Vier eeuwen geleden was de hertog van Alva zo van slag toen hij over de beeldenstorm hoorde, dat hij een week het bed hield. Tegenwoordig raken berichten over geweld ons alleen nog als ze vergezeld gaan van schokkende beelden. Media leveren die beelden, en de tentoonstelling in Venray doet hetzelfde. Bij veel kunstwerken heb je het vage vermoeden zoiets gezien te hebben op het journaal, in een krant, of in een ander kunstwerk. Een kerk waaruit wordt geschoten, een kind met een mitrailleur, een heilig boek met een bom erin – het komt bekend voor. Niet alle werken zijn erg subtiel of gelaagd. Begrijpelijk. Er zit nu eenmaal weinig subtiliteit in religieus geweld.

De paar exposanten die een shockeffect najagen, slagen daar goed in. Je krijgt als bezoeker een beklemmend gevoel in de spaarzaam verlichte tentoonstellingszaal. Oppervlakkigheid ligt altijd op de loer bij kunst die wil shockeren, maar er zitten ook kunstwerken tussen die genoeg bieden om langer naar te kijken. Jiri David exposeert twee gelijkende computerprints. Het zijn portretten van de Dalai Lama en van een gewapende Osama Bin Laden, in de zachte kleuren en contouren van een airbrushtechniek. Met die techniek lijkt David te knipogen naar de kitsch van katholieke of hindoeïstische heiligenbeelden. Beide mannen laten een traan. Bij de Dalai Lama ziet dat er niet vreemd uit. Hem vinden we een van de ‘goeden’, dus die traan staat voor compassie. Maar bij Bin Laden? Spelend met goed en kwaad en vooroordelen roept dit werk de verwarring op die de samenstellers beloven.

Met dit vierde deel sluit het Odapark een najaarsprogramma over religie af. Enkele relikwieën van eerdere programmaonderdelen staan buiten in het park, waaronder vier caravans met daarin objecten en films over religieuze kwesties. Ze verhalen over Gods plaatsvervangers op aarde en vergelijken oude heiligen met popsterren als Madonna. Dit soort diepgang vind je binnen niet bij alle werken. Maar één ding maken de ‘Aha-Erlebnissen’ in Love is the only shelter duidelijk: dankzij de media schuilt in ons geheugen een verontrustend grote beeldbank vol religieus geweld.